Ders Bilgisi
Dersin Kodu ve Adı : PES 235 BİLARDO
►Dersin Kredisi : (2 3 5)
►Dersin Öğretim Elemanı : EYLÜL KİBAROĞLU
≈ Tel: 0539 987 65 74
Dersin içeriği: Bilardo Temel Eğitim
Dersin amacı: Oyun kuralları, duruş, tutuş, vuruş, bilardo tarihi, oyun kurma teknikleri, sporcu ve oyun piskolojisi, zamanı kullanabilme, spor ahlakı
Ders günü, saati ve yeri: Her Cuma günü 14:40-17:40 saatleri arasında, yeni kampüs bilardo dersliğinde
Müfredat:
Ders notları:
EĞİTİM
Bilardo’nun farklı disiplinleri için farklı eğitimler ve teknikler olmasına karşın temelde öğrenilmesi gerekenler aynıdır, bilardo topuna doğru ve düzgün bir vuruş yapabilmek için alınması gereken eğitim ve buna bağlı olan antrenmanlar.
Bilardoda topa, isteka (ıstaka da denir) adı verilen ağaçtan yapılmış bir araçla vurulur. Üst kısmı genelde maple (akçaağaç) kullanılarak yapılır ucu ise sert plastik bir maddenin üzerine sertleştirilmiş geyik derisi sabitlenerek imal edilir.
Bilardo oynamak isteyen birinin öncelikle bu aracı düzgün bir şekilde ileri geri hareket ettirmeyi yani limaj yapmasını öğrenmesi gerekir.
Bunun için masadaki duruşumuzun dengeli ve ıstakayı tutuşumuzun doğru olması gerekir.
Sağ elini kullanan bir oyuncu için;
Topu atacağımız yönde masaya doğru gelin, masaya yatacağımız yeri (beyaz topa vuruş yapabilmek için durulması gereken yer) tayin ettikten sonra (sert atışlarda normalden biraz daha geride durulabilir) sol ayak biraz önde masaya eğiliyoruz.
Bacaklar dengeli olacak şekilde açık olmalı ve boy uzunluğunuza göre de dizlerinizi kırabilirsiniz.
Istakanın arkasını sağ elinizle fazla sıkmadan tutun ve ağırlığı taşıdığınızı hissedin, ıstakanın ağırlığını hissetmek iyi bir oyuncu olmanın temel şartlarından biridir, ıstakanın düz salınımı için ön kısmını kaldırmaya çalışmayın, ıstakanın ön kısmı doğal olarak köprü oluşturduğunuz elininzin üzerine oturacaktır. Aşağıda ıstakanın ön kısmını köprü oluşturarak nasıl tutabileceğinizi görebilirsiniz.
Açık Köprü
Kapalı Köprü
Istakayı ileri geri sallayın (limaj) ıstakanın dengede olmadığını hissediyorsanız sağ elinizin yerini değiştirebilirsiniz yani ıstakanın arkasını daha önden yada arkadan tutabilirsiniz.
Başınız ıstakanın tam üzerinde olmalı ve çenenizle ıstaka arasında atış mesafesinin uzunluğuna göre bir mesafe bırakmalısınız. Bazı amerikan bilardosu ve snooker atışlarında ıstaka çeneye değecek kadar yakın olabilir. Üçbant ve üç toplu bilardo da ise daha yüksekte olabilir.
Limajın düzgün olup olmadığını kontrol edin. Istaka sağa sola hareket etmemelidir. Burada önemli bir noktada sağ kolunuzun dirsekle omuz arasındaki bölümünün hareketsiz olması gerektiğidir. Yani kolunuz sadece dirsekten hareket etmeli ve üst kol limaj sırasında asla hareket etmemelidir.
Eğer bilardoya yeni başlıyorsanız bu antrenmanı sık sık tekrarlamalı ve kol kaslarınız bu harekete alışana dek devam etmelisiniz.
(Yukarıdaki örnekler sağ elini kullanan oyuncular içindir sol elini kullananlar sağ ve sol ibarelerinin tersini düşünmelidir)
Antrenman sırasında ıstakanın ucunu devamlı beyaz topun aynı noktasına vuracakmış gibi sallamanız yada ortası delik bir tahta ile de bu antremanı yapabilirsiniz.
Antrenmanları topa vurarak devam ettirin. Beyaz topun ortasına vurarak başlayın. Çünkü eğer sağına veya soluna vurursanız top sağa yada sola dönerek gider (falsolu atış) ve özellikle uzun mesafeli ve sert atışlarda belirgin olarak yön değiştirebilir. Falsolu atışlardaki bu ince ayarları ancak bilardoda ustalaştığınızda yapabilirsiniz.
Ayrıca topun altına sert bir şekilde vurduğunuzda top geriye doğru dönerken masada ileri doğru kayacaktır yada tam tersi
topun üstüne vurursanız ileri doğru dönerken yine ileri doğru gidecektir. Bu eksta atışları topa vurmada ustalaştığınız sürece geliştirecek ve beyaz topa istediğiniz hareketleri yaptırmaya istediğiniz yöne göndermeye başlayacaksınız.
Unutulmaması gereken bir noktada tebeşir kullanmaktır. Hemen hemen her atıştan önce (özellikle falsolu atışlardan sonra) ıstakanın ucunu tebeşirlemelisiniz. Tebeşir uçtaki derinin parlak ve pürüzsüz topun yüzeyinden kaymasını engelleyecektir. Eksik yada fazla tebeşir çıtlamaya neden olabilir, tebeşirinizin türüne ve atışınıza göre tebeşir alışkanlığını zamanla edinebilirsiniz. Tebeşiri ıstakayla delmeye çalışırmışcasına sürmeyin, tebeşirin kenarlarından dairesel hareketlerle tebeşir sürülmesi tebeşirin ortasının oyulmasını engeller ve uzun süreli kullanım sağlar. Bir başka hatırlatma, tebeşiri ıstakanın ucuna masanın üzerinde sürmeyin, tebeşir tozlarının masaya dökülmesi çuhanın (masanın üzerindeki bez) ömrünü azaltan en önemli etkendir. Tebeşirleme masaya yatmadan önce bitirilmiş olmalıdır.
OYUN KURALLARI:
ARTİSTİK BİLARDO
1- Katılan sporcular 4erli gruplara ayrılmaktadır.
2- Grup 1. ve 2.leri üst tura yükselmektedir.
3- Maçlar set sistemi ile oynanmakta ve beraberlik hali olmamaktadır.
4- Setler toplam 75 puan ihtiva eden 10 figürden oluşmaktadır.
5- Her figür için 3 vuruş hakkı vardır.
6- Antrenmanda her sporcuya sadece 3 vuruş hakkı tanınır. Ancak pike kullanılmayacak ve işaretli noktalardan deneme yapılmayacaktır.
7- Sayının geçerli kabul edilmesi için hiçbir şekilde tuş olmamalıdır. Sayı olduktan sonra tuş kabul edilir.
8- Puan eşitliği halinde bir sonraki bir sonraki setin ilk figürü ile penaltı atışı yapılır. Sadece o sayıdaki başarı seti veya maçı kazanmaya yeter.
9- Dörderli gruplandırma ilk sekiz belirlenene kadar 2 veya daha fazla tur olmak üzere uygulanır. İlk sekiz sporcu 1’den 8’e kadar sıralanır. 1-8/2-7/3-6/4-5 şeklinde eşleşen sporcular bu andan itibaren turnuvaya tek maç eleme sistemiyle devam eder. Yenilen elenir.
10- Malzeme olarak; arduaz mermer, fildişi top kullanılmakta, çuha granito A ya da Simonis 300 Rapido almaktadır. Bant yüksekliği 38,5 mm.dir.
11- Maçlar bant atışıyla başlamaktadır. Bant atışını kazanan sporcu oyuna başlama ya da rakibini başlatma hakkına sahiptir.
12- Gruplarda aynı ülkeden iki sporcu yer almışsa ilk maç bu iki sporcu arasında yapılacaktır.
13- Setler A-B-C-E-F ve G-H-I-J-K-L harfleri ile tanımlanıyor ve 2 gruba ayrılıyor.
14- Grupların hangi set grubunda yarışacakları kura ile tespit ediliyor.
15- Gömlek kuralları muhakkak ilikli olacak. Ancak 44 nolu figürde gömleğin kolunu açmak izni veriliyor.
16- Kısa boylu sporcular yükselti kullanabiliyor.
17- Kamçı pozisyonlarında sporcunun açı ve aradaki mesafe 2mm. yi geçmemek kaydı ile isteği karşılanıyor. Örneğin; 2 mm. sağa ve sola al, aç ya da kapa gibi. Banda yakın toplarda da bu istek karşılanıyor.
18- Ölçüleri 60 cm’2. geçmemek kaydı ile sporcular birden fazla reklam taşıyabiliyor..
19- Hakemler reklam alamıyor. Beyaz eldiven şartı var.
20- Bir sporcu seti kazanabilecek matematik farka ulaşırsa, o saatteki diğer figürler kullanılmıyor.
ÜÇ BANT ÖZEL KURALLAR
Bir sayı alınabilmesi için vuruş topunun en az üç banta değdikten sonra diğer toplara çarpması gerekir. Sporcu vuruşunda kendi topunu önce banda veya önce diğer toplardan birine çarparak yapabilir. Ancak her iki topuda çarpmadan önce en az 3 banda değmesi zorunludur.
TOPLARIN YAPIŞMASI HALİ
Oyuna devam edecek sporcunun topu diğer toplardan herangi birine yapışırsa sporcunun 3 seçeneği vardır.
- Önce bandı görerek oynayabilir.(Brikol atabilir.)
- Yapışmayan topu önce görerek oynayabilir.
- Topların açılmasını ve yerlerine konulmasını isteyebilir.
TOPLARIN DIŞARI ÇIKMASI HALİ
Vuruş yapıldığında toplardan herangi biri dışarı çıktığında sayı alınsa bile geçersiz kabul edilir. Oynama hakkı rakibe geçer.
8 TOP OYUN KURALLARI
1- 8 top disiplini bir ıstaka topu (beyaz)ve 15 adet numaralanmış renkli topla oynanır. Renkli toplar iki gruba ayrılır.1-7(numara)arası “düz renkli” toplar 9-15(numara)arası “kuşaklı renkli” toplar 8(numara) “düz siyah renkli” son hedef topu olarak top grubunu oluşturur. Toplar eşit kenar üçgen içerisinde üçgenin ucundaki top piramit noktasına basacak şekilde, 8 numaralı top üçgenin ortasında ve üçgen tabanın her iki köşesindeki toplar, bir kuşaklı bir düz renkli olmak üzere dizilerek ikiye ayrılır.
2- Oyun sırası bir bant atışıyla belirlenir ve atışı kazanan oyuncu açış yapma seçeneğine sahip olur. (veya açış için atış niceliğini rakibine kullandırabilir.) Bunu takip eden setlerde oyuncular sıra ile değişerek açılış yaparlar.
3- Açılış yapan oyuncu, ıstaka topunu açış çizgisi gerisindeki açış alanı içinde herhangi bir yere yerleştirerek atış yapar. Açılışta oyuncu en az 4 topun bant görmesini sağlamalı ve en az bir topu cebe düşürmelidir.
Bunların gerçekleşmesi halinde veya bir başka fual yapılırsa masaya gelen oyuncu;
A-Topları kaldığı şekilde kabul eder ve oyuna devam eder ya da
B-Istaka topunu alır ve açış çizgisi gerisine koyup oyuna devam eder ya da
C-Topların tekrar dizilmesini ister ve açılışın hangi oyuncunun yapacağına karar verir
4- Eğer açılışta 8 numaralı top cebe düşerse, açılışı yapan oyuncu topların yeniden dizilmesini isteyebilir ya da 8 numaralı topu cepten çıkarttırıp, piramit noktasına koydurur ve atışına devam eder.
Eğer açılışı yapan oyuncu, açış atışında 8 numaralı topu cebe düşürürken ayı zamanda da ıstaka topu cebe düşerse, rakip oyuncu topları yeniden dizdirme veya 8 numaralı topu cepten çıkarttırıp, piramit noktasına koydurup ve ıstaka topunu açış alnına yerleştirerek atışına devam etme seçeneğine sahiptir.
5- Açış atışı sonucunda cebe(lere) düşen top(lara) bakılmaksızın masa açık kabul edilir. (Oyuncular henüz top grubu seçimi yapmamışlardır.)
6- Açış atışından sonra deklere edilen cebe başarıyla düşürülen ilk top, o set süresince o oyuncunun hedef top grubunu belirler.
7- Bir oyuncunun hedef top grubu belirlendikten sonra oyuncu birbirini takip eden tüm atışlarında ıstaka topunu ilk olarak kendi top grubundan bir topla temas ettirmeli ve,
a) Bir hedef topu cebe düşürmeli veya
b) Istaka topunun veya herhangi bir hedef topun bir bant görmesini sağlamalıdır.
8- Bir topun cebe düşürülmesi amaçlandığında, bir oyuncu hem o topu hem de düşürmek istediği cebi daklere etmek zorundadır. Oyuncu eline ancak deklere etmiş olduğu kendi hedef grup toplarını nizami olarak ceplere düşürdüğü sürece devam edebilir. Eğer bir oyuncu doğru hedef grubundan deklere etmiş olduğu bir topu cebe düşürmezse veya faul yaparsa, kendi atış sırası biter,el rakibine geçer.
Ceplere düşürülen tüm toplar ister nizami bir atış sonucu veya faul atışı sonucu olsun ceplerde kalır. Kombinasyon ve karom atışlarına izin verilir ve ıstaka topunun ilk olarak oyuncunun kendi grup toplarına teması şartıyla önceden deklere edilmesi zorunlu değildir.
9- Oyunda aşağıda belirtilen ihlaller faul nedenidir:
A-Yukarıda tarif edilen şekilde nizami bir atışı uygulayamamak.
B-Bir atı sırasında ıstaka topunun kaza ile cebe düşmesi.
C-Açış sırasında ıstaka topunun cebe düşmesi.
D-Nizami oyun dışında ıstaka topunu hareket ettirmek veya ıstaka topuna dokunmak fauldür.
10- Yapılan bir faulden sonra rakip oyuncu ıstaka topunu eline alır. Bu da demektir ki oyuncu ıstaka topunu masa üzerinde herhangi bir yere yerleştirip istediği yöne doğru oynayabilir.
Bunun tek istisnası açış atışında yapılan fauldür. Bu durumda masaya gelen oyuncu ıstaka topunu açış çizgisi gerisine yerleştirmek ve ıstaka topu açış çizgisini geçecek şekilde atış yapmak zorundandır. (Açış alanı dışına oynamak zorundadır.)
11- Set bir oyuncunun kendi grup toplarının tamamını ceplere düşürdükten sonra, 8 numaralı topu deklere edeceği cebe ayrı nizami bir atışla düşürmesi sonucunda kazanır.
12- Bir oyuncu aşağıdaki ihlaller neticesi seti kaybetmiş sayılır:
a-8 numaralı topu cebe düşürürken fual yapması
b-Kendi grubundan son topla birlikte 8 numaralı topu da cebe düşürmesi.
c-8 numaralı topu oyun esnasında herhangi bir şekilde oyun dışına çıkarması.
d-8 numaralı topu deklere ettiği cep dışında başka bir cebe düşürmesi.
e-8 numaralı topu nizami hedef top olmadığı durumda cebe düşürmesi.
f-Arada bir nizami atış olmadan; peşpeşe 3 atışta, 3 faul yapması.
NOT: 8 numaralı topa atış yaparken, 8 numaralı top cebe düşmez veya masa dışına çıkmazsa, ıstaka topunu kaza ile cebe düşürmek veya faul yapmak set kaybı değildir.
9 TOP KURALLARI
1- 9 top bir ıstaka topu ve 1’den 9’a kadar numaralandırılmış 9 adet renkli topla oynanır. Toplar, bir numaralı top piramit noktasında, 9 numaralı top merkezde olmak üzere “elmas”şeklinde dizilir.
2- Oyuncu her atışında ıstaka topunu ilk olarak masa üzerindeki en küçük numaralı topla temas ettirmek zorundadır. Herhangi bir top veya topun düşürülmek istendiği cep deklere edilmek zorunda değildir. Bu şekilde 9 numaralı topu nizami olarak cebe düşüren oyuncu oyunu kazanır.
3- Oyun sırası bant atışıyla belirlenir. Bant atışını kazanan oyuncu açılış yapmak veya açılışı rakibine kullandırma seçeneğine sahip olur.
4- Açılış vuruşunda oyunu atışını ıstaka topu açış alanı içindeyken yapmak zorundadır. Açılış yapan oyuncu atışın nizami sayılabilmesi için en az bir hedef topu cebe düşürmeli veya en az dört topun bant görmesini sağlamalıdır. Bunların herhangi birinin gerçekleşmemesi veya ıstaka topunun cebe düşmesi halinde oyuncu faul yapmış olur. Ve rakip oyuncu ıstaka topunu masa üzerinde herhangi bir yere yerleştirerek oyuna devam eder.
5- Bir atışın nizami olabilmesi için ıstaka topu masa üzerindeki en küçük numaralı topla temas ettirilmeli ve sonra herhangi bir hedef top cebe düşmeli veya herhangi bir top bant görmelidir. Bu şartların gerçekleşmemesi halinde faul olur.
6- Bir oyuncu ıstaka topunu masa üzerindeki en küçük numaralı topla temas ettirdiği sürece o top veya herhangi bir veya birden fazla top cebe(lere) düşerse oyuncu atışına devam eder.
7- Nizami bir açılış atışından hemen sonra atış hakkı olan oyuncu “top sürme”(Puşh aut) oynayabilir. Bir oyunda “top sürme” hakkının kullanılabildiği tek atış budur. Oyuncu top sürme amacıyla atış yaptığını deklere etmek zorundadır. Bir top sürme atışında oyuncu ıstaka topunu cebe düşürmediği sürece (bu durumda faul olur ve rakip oyuncu ıstaka topunu masa içinde herhangi bir yere koyup oyuna devam eder.)istediği yere atış yapabilir. Herhangi bir hedef topa veya banda teması zorunlu değildir. Nizami bir “top sürme” atışından sonra masaya gelen oyuncu ıstaka topunun kaldığı pozisyondan oyuna devam edebilir veya atış hakkını “top sürme” atışını yapmış olan oyuncuya kullandırabilir.
8- Bir oyuncu faul yaparsa, rakip oyuncu ıstaka topunu masa üzerinde istediği yere yerleştirip istediği yöne doğru oynayabilir.
9- 9 numaralı top dışında, faullü bir atış sonucunda cebe düşen veya herhangi bir şekilde masa dışına çıkan hiçbir top masaya geri yerleştirilemez.
10- Herhangi bir topun masa dışına çıkması faul sayılır. Masa dışına çıkan top
masaya geri yerleştiremez ve rakip oyuncu ıstaka topunu istediği yere yerleştirip
İstediği yere oynayabilir.
11- Eğer aynı oyuncu bir oyun içerisinde birbirini takip eden üç atşında üç kez üst üste faul yaparsa oyunu kaybeder.
10 TOP KURALLARI
10 Top kurallarında 9 top kurallarının hepsi geçerlidir. Toplar üçgen biçiminde ve 1 numaralı top üçgenin tepesinde 10 numaralı top üçgenin ortasında olacak şekilde dizilir. Topları en küçük numaradan başlayarak deklere edilerek ceplere sokulduktan sonra 10 numaralı topunda deklere edilerek cebe sokulması ile set kazanılmış olur.
SNOOKER KURALLARI
Snooker maçları 3.6 m x 1.8 m alanında üzeri çuha kaplı ve altı delikli bir masada oynanır. Masa diğer bilardo oyunlarından daha geniştir. Ayrıca bantlar ve deliklerin köşeleri daha sivridir. Bu yüzden bir topun deliğe atılması Amerikan Bilardosu'na göre çok daha zordur.
Açılışta masada 15 kırmızı top ve 6 farklı renkte top (sarı, yeşil, kahverengi, mavi, pembe ve siyah) yerlerindedir. Beyaz top masanın üzerinde yarım daire şeklindeki bölgenin içinde herhangi bir yerdedir.[7]
Oyunun amacı beyaz topu kullanarak bütün topları veya rakibinden daha çok topu kurallara uygun olarak ceplere (deliklere) sokmak ve daha yüksek puan yapmaktır. 15 adet kırmızı topun her biri, 1'er puandır. Renkliler de ise; sarı-2, yeşil-3, kahverengi-4, mavi-5, pembe-6, siyah-7 puan değerindedir. Oyunun kuralına göre önce bir kırmızı topu hemen ardından bir renkli topu ceplerden herhangi birine gönderme zorunluluğu vardır. Kırmızı topun hemen ardından ceplerden herhangi birine atılan renkli top tekrar yerine (eski noktası müsaitse) konur. Ceplere gönderilebilecek herhangi Kırmızı top kalmadığı zaman ise; puan sıralamasına göre (sarı-yeşil-kahverengi-mavi-pembe-siyah) renkli toplar birer birer deliklere atılır ve bu toplar bir daha yerlerine konulmaz. Frame sonunda daha çok puan alan oyuncu (veya takım) oyunu kazanır.Kaç frame üzerinden oyun oynanacağı, oyuna başlamadan önce belirlenir. Belirlenen oyun (frame)sayısının yarısından bir fazlasını alan(Örn:Oyun 11 frame ise 6 frame kazanmak)oyuncu oyunu kazanmış kabul edilir.
Eğer oyun sırasında oyuncu beyaz topu deliğe sokar ise 4 puan kaybeder. Ancak beyaz top yanlış topa vurmuşsa, en az 4 puandan başlamak şartıyla o topun değeri kadar; yanlış top ilk deliğe sokulursa o topun değeri kadar puan kaybeder. Örneğin bir oyuncu vurmaması gerekirken sarı topa vurursa, değeri 2 puan olmasına rağmen karşı tarafa 4 puan vermiş olur. Ancak, siyah topa vurursa, siyah topun değeri kadar yani 7 puan karşı tarafın hanesine yazılır.
Oyuncu topa ulaşmakta zorluk çekmesi durumunda wrest, spider, swan neck adı verilen yardımcı uzatma aparatları kullanabilir.
Bir oyuncunun karşı tarafa oynama fırsatı vermeden sürekli oynaması durumuna da 'brake' (seri) adı verilir. Bu durumu yaratabilmek için hiçbir topu kaçırmamak ve hiçbir faul yapmamak gerekir. Snooker'da yapılabilecek en yüksek seri 147'lik seridir. 147'lik seriyi yapabilmek için hiç top kaçırmadan bir kırmızı ve bir siyah şeklinde oynanmalıdır.